Zmiany klimatu są już w Warszawie - przygotuj się!

Czym jest mapa klimatyczna dla Warszawy? Po co jest tworzona?

Wojciech Szymalski: Mapa klimatyczna miasta stołecznego Warszawy to podstawowy zbiór informacji, które pozwalają ocenić klimat Warszawy i to, jak przez ostatnie lata się zmienił. Dzięki nim możemy określić, w jakim stopniu centrum Warszawy jest cieplejsze niż np. Ursynów,  Białołęka czy peryferia stolicy. Mapa pozwala też zorientować się, w których dzielnicach spada więcej deszczu, a gdzie można się spodziewać mniejszych opadów. Pozwala to łatwiej określić lokalizację przyszłych podtopień, oczywiście biorąc też pod uwagę infrastrukturę kanalizacji deszczowej, ilość terenów zielonych oraz przepuszczalność gleby. Możemy też prześledzić dane historyczne, gdzie podtopień było najwięcej, analizując miejsca i liczbę interwencji straży pożarnej. Każdy, kto zajrzy do tych map, może wysnuć własne wnioski w zależności od zagadnień, które go najbardziej interesują, oraz zrozumieć, jak aktywność miejska wpływa na klimat miasta. Na przykład na terenach, gdzie powstała obwodnica, zauważymy wzrost temperatury. Przykładowo: w Centrum, gdzie domów i asfaltowych ulic jest najwięcej, a stosunkowo mało zieleni, tworzą się tak zwane wyspy gorąca. Tutaj mieszkańcy będą musieli pomyśleć na przykład o ograniczeniu dopływu ciepła do mieszkań lub ich dodatkowym chłodzeniu.  

Po co tworzona jest taka mapa?

– Mapa powstała przede wszystkim po to, aby uzyskać informacje potrzebne do tworzenia Strategii Adaptacji do Zmian Klimatu m.st. Warszawy. Żyjemy w klimacie, który się zmienia. Dotychczas przez długie lata był on dość stały. Zima, wiosna, lato, jesień, oczywiście z różnymi wahaniami, do których my, Polacy, jesteśmy przyzwyczajeni. Jednak tej oczywistości pór roku nie możemy dłużej traktować jako czegoś normalnego. Już wiemy z całą pewnością, że klimat będzie się zmieniał. Podam przykład: do tej pory odnotowywaliśmy około 40 dni mroźnych w roku i około 20 dni upalnych. W najbliższych latach to się zmieni, będzie odwrotnie, będzie znacznie więcej dni upalnych niż tych z temperaturą poniżej -10 st. C. Taka sytuacja stawia na głowie dotychczas stosowane schematy np. budowania budynków, budowy i utrzymania dróg, zmienia też schematy obiegu wody. Tworząc mapy klimatyczne dla Warszawy, przyświecał nam cel znalezienia najlepszych rozwiązań adaptacyjnych dla stolicy, biorąc pod uwagę twarde dane terenowe.  

Co się będzie znajdować w Strategii Adaptacji do Zmian Klimatu m.st. Warszawy?

– Strategia będzie dokumentem mieszanym. Z jednej strony pokaże kierunki, w których miasto powinno się przekształcać. Bo skoro zmieni się klimat, a liczba dni gorących i mroźnych będzie inna niż dotychczas, to na przykład inaczej trzeba będzie projektować budynki. I tutaj administracja miejska może wskazać pewne wytyczne dla deweloperów  lub indywidualnych inwestorów.  Wyrazić je na przykład poprzez plany zagospodarowania terenu. Strategia powinna wskazać kierunki, w których te wytyczne powinny iść. Ten dokument wskaże również pewne programy, które powinny być realizowane przez władze miasta we współpracy z mieszkańcami czy może nawet przez samych mieszkańców. Będą zaprezentowane przykłady inicjatyw i rozwiązań zastosowanych na świecie z sukcesem.

Weźmy na przykład sytuację, którą ostatnio obserwujemy – wzrost nawalnych opadów. Wodę tę trzeba gdzieś pomieścić. Łatwo powiedzieć, ale trudniej zrobić, bo trzeba rozbudować system deszczowej kanalizacji miejskiej. Może się jednak okazać, że to nie jest takie proste, a przebudowa pochłonie ogromne sumy pieniędzy, inwestycja będzie się ciągnąć latami. Szukamy zatem innych rozwiązań, w których na przykład administracja miejska będzie zachęcała mieszkańców poprzez różne działania, na przykład opóźnianie spływu wody czy gromadzenie wody deszczowej w przydomowych zbiornikach na deszczówkę.

Jak mapa klimatyczna i Strategia do Adaptacji Zmian Klimatu może się przydać zwykłym mieszkańcom? Czy na przykład jeśli decyduję się na zakup mieszkania, to powinnam przejrzeć mapy i zorientować się, czy w miejscu, gdzie planuję zakup, jest bezpiecznie na wypadek nagłych opadów i nie podtopi mi piwnicy?

– Chociażby takie wnioski na podstawie tych map można wysnuć. W naszym opracowaniu są zamieszczone mapy historycznych interwencji straży pożarnej. Widać na nich, gdzie interwencji było najwięcej i z jakiego powodu. Przykładowo: ktoś, kto chce kupić działkę pod budowę domu, analizuje dane i widzi, że w tej okolicy straż pożarna często interweniowała na skutek podtopień. Może wtedy ta osoba się zastanowi, czy kupować w tej okolicy, czy może tak budować dom, aby niwelować skutki częstych podtopień.

Wiemy, że mapa może się przydać również architektom przy projektowaniu budynków,  szczególnie tych w centrum, gdzie różnice w poziomie temperatur są znaczące w porównaniu z obrzeżami miasta. Informacja, że temperatura w centrum jest o jakieś 2-3 st. C wyższa, jest dość istotna i projekt powinien przewidywać lepsze przystosowanie do okresu letniego poprzez zastosowanie dodatkowych systemów zasłon, wentylacji czy chłodzenia, których na przykład na obrzeżach miast nie ma potrzeby stosować.

Gdzie taką mapę można znaleźć i zapoznać się z nią?

– Te mapy są dostępne w internecie na stronie www.adaptcity.pl z omówieniem i krótkim wyjaśnieniem oraz w portalu mapowym Warszawy. Tutaj mapy są wyposażone w narzędzie interaktywne pozwalające na wyszukanie konkretnego adresu. Można wtedy zobaczyć, jak rozkłada się temperatura lub ilość opadów w danej okolicy albo czy tereny są przepuszczalne dla wody. Mapy są dość proste w obsłudze.  Pracujemy nad umieszczaniem w internecie map, które będą pokazywać prognozowane zmiany klimatu w Warszawie. 

Czy wiesz, że:

• średnia temperatura powietrza w centrum Warszawy już obecnie taka jak w klimacie Budapesztu przez ostatnie 200 lat;
• przez ostatnie 30 lat temperatura powietrza w Warszawie wzrosła średnio o 0,9 st. C;
• największy opad dobowy w Warszawie wyniósł ponad 80 mm wody na metr kwadratowy;
• nawet w upalny dzień w warszawskich lasach jest przyjemne około 22 st. C;
• w upalny dzień powierzchnia miasta może się nagrzać nawet do 47 st. C;
• dach Stadionu Narodowego odbija najwięcej promieni słonecznych w Warszawie;
• w centrum Warszawy gorące noce występują nawet 23 dni w roku;
• w Wesołej i Rembertowie pada więcej niż na Woli i Ochocie;
• najwięcej interwencji straży pożarnej w Warszawie jest skutkiem silnego wiatru (nie licząc pożarów).

Więcej informacji o adaptacji do zmian klimatu znajdziesz na:

www.adaptcity.pl

Ciepło, cieplej, gorąco (link do filmu).