Zofia Chomętowska w 1937 r. zrobiła całą serię fotografii Café Clubu. Ten nowoczesny lokal z dancingiem i parkietem powstał w 1937 r. u zbiegu Nowego Światu i Al. Jerozolimskich. Dziś stoi tu wzniesiony niedługo po wojnie budynek empiku. Na zdjęciach Chomętowskiej oglądamy pary wirujące na parkiecie, do tańca przygrywa im orkiestrę big bandową Wacława Roszkowskiego.
To także międzywojenna Warszawa. Chociaż w drugiej połowie lat 30. XX w. we wszystkich dzielnicach niczym grzyby po deszczu wyrastały nowe domy, dziesiątki tysięcy ludzi wciąż gnieździło się w fatalnych warunkach. Na Annopolu, na Żoliborzu, na Mokotowie stały baraki i bieda domy dla bezrobotnych. To zdjęcie pochodzi z Woli. Domy bez kanalizacji i łazienek, gdzie wieloosobowe rodziny zajmowały zwykle jeden pokój, ciągnęły się wzdłuż Wolskiej od granic Warszawy aż za kościół Św. Stanisława.
Nowe kamienne bulwary wzdłuż Wybrzeża Gdańskiego powstawały u schyłku lat 30. XX w. i do czasu wybuchu wojny nie zostały ukończone. Zofia Chomętowska fotografowała je w czasie powodzi w 1938 r. Nieuregulowana Wisła wylewała niemal co roku, podchodząc pod Augustówkę czy Pelcowiznę. "Ludzie obserwujący wezbraną Wisłę, rozpływają się w przestrzeni, stają się mali i niepozorni" - piszą Anna Kotańska i Anna Topolska w komentarzach do części albumu.
Dość ponure wrażenie sprawia Bonifraterska na odcinku od Świętojerskiej po Franciszkańską po jej przebiciu w miejscu rozebranych kamienic i oficyn. Ulica stanowiła fragment ważnej arterii komunikacyjnej ze Śródmieścia na Żoliborz i powstała z inicjatywy prezydenta Stefana Starzyńskiego. Realizacja rozpoczęta oficjalnie 5 sierpnia 1935 r. była jak na tamte czasy ogromnym przedsięwzięciem. Wyburzono 36 budynków i odtąd tramwaj zamiast kluczyć po wąskich ulicach, jechał prosto z Placu Krasińskich do wiaduktu koło Dworca Gdańskiego.
Zofia Chomętowska przed wojną stworzyła dokumentację fotograficzną wnętrz kilku warszawskich pałaców. Zapewne pomogły jej w tym arystokratyczne korzenie. Dziś zdjęcia te to bezcenna dokumentacja, bowiem większość sfotografowanych przez nią wnętrz została zniszczona w czasie drugiej wojny światowej. Na tej fotografii oglądamy pałac Czapskich-Raczyńskich przy Krakowskim Przedmieściu 5, który był wynajmowany przez ambasadę US. Spłonął już we wrześniu 1939 r. Dziś to siedziba ASP.
Wczesnoklasycystyczna rezydencja przy Krakowskim Przedmieściu do naszych dni nieomal nie zmieniła wystroju wnętrz. Bawialnia, sala jadalna czy hol z klatką schodową są wciąż tak samo wytworne, jak w chwili powstania pałacu za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. W trakcie zakończonego w ubiegłym roku remontu zrekonstruowano sporo elementów zniszczonych w czasie drugiej wojny światowej, m.in. figury Herkulesa, Apollina, Marsa i Merkurego w sieni pałacowej. Na zdjęciu: przedwojenna fotografia klatki schodowej pałacu.
Oglądamy klasycystyczny, okrągły salon pałacu w Jabłonnie należącego niegdyś do księcia Józefa Poniatowskiego, zamieniony jeszcze w połowie XIX w. w rodzaj muzeum tego bohatera narodowego. "W latach międzywojennych pałac był w posiadaniu zaprzyjaźnionego z Zofią Chomętowską Maurycego Potockiego, przez bliskich zwanego Morysiem. Ostatni pan na Jabłonnie był wielbicielem motoryzacji, tak jak i sama Chomętowska, a także znanym rajdowcem i wiceprezesem Automobilklubu Polskiego" - piszą Anna Kotańska i Anna Topolska w komentarzach do albumu.
Dworzec Główny to inwestycja pechowa. Stał tam, gdzie dziś znajduje się dworzec Warszawa Śródmieście. Jego budowa ciągnęła się jednak latami. Najpierw nieoczekiwanie zmarł projektant. Gdy zaś wiosną 1939 r. dworzec był nieomal gotowy, z winy robotników wybuchł pożar, który zniweczył miesiące pracy. Potem przyszła wojna i dworzec został odremontowany. Niemcy wysadzili go kilka tygodni po upadku powstania warszawskiego. Na zdjęciu Zofii Chomętowskiej widać zwaloną konstrukcję od strony Al. Jerozolimskich.
Zakład fotograficzny prowizorycznie urządzony z potrzaskanym tramwaju na Marszałkowskiej w 1945 r. Warto zwrócić uwagę na napis po rosyjsku: "Minutka". Klientami zakładu byli zapewne czerwonoarmiści, którzy chcieli mieć pamiątkową fotografię z Warszawy. Zdjęcie Chomętowskiej to znakomita ilustracja energii, z jaką warszawiacy przystąpili do odbudowy życia w zniszczonym mieście. Każdy kawałek ocalałej bramy, sklepu, tramwaj czy zbity naprędce kiosk nadawały się do tego, by założyć w nim interes. W głębi po lewej fragment pierzei pomiędzy Chmielną a Sienną. Dziś jest tu poszerzona jezdnia Marszałkowskiej i pustka Placu Defilad.
Zbita z desek budka pośród rumowiska Placu Trzech Krzyży, w której mieściła się kawiarnia Zofii Potockiej. Szybko stała się miejscem popularnym i przyciągała znane postacie ze świata kultury. Na zdjęciu przy stoliku usługuje Elżbieta Przeździecka. Panie z arystokracji, wydziedziczonej przez komunistów z majątków, imały się różnych prac, by zarobić na życie.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze