Warszawskie Groby Pańskie bez polityki. Za to z rakietą

W tym roku, przynajmniej w kościołach wzdłuż Traktu Królewskiego, odniesień politycznych jest niewiele. "25 lat adopcji duchowej poczętych" - głosi napis w kościele Paulinów przy Freta.

- Zapraszamy do refleksji nad własnym życiem, do zadawania pytań o dokonywane przez nas wybory - mówi ks. Bohdan Bartołd, proboszcz archikatedry św. Jana.

Kim jesteśmy? Jaką pójść drogą? Jaką rolę w naszym życiu odgrywa Boża łaska? - zadajemy sobie pytania, stojąc przed grobem w kościele Dominikanów na Nowym Mieście. Odbijamy się w jak w lustrach przed grobami w kościele św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu i św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży, a wraz z nami nasze grzechy. Te same od chwili, gdy Chrystus oddawał za nas swe życie na krzyżu: zazdrość, chciwość, obmowa, kradzież, zdrada.

Tylko narzędzia, jakimi się posługujemy, są inne. Plastikowe pieniądze zamiast monet bitych przez cesarza, internet i telewizja zamiast anonimowych listów z fałszywymi oskarżeniami. Ale Groby Pańskie niosą też nadzieję. Jest nią dająca życie Boża miłość. Wyraża ją ułożony z kwiatów promień życia w kościele środowisk twórczych św. Andrzeja czy rozkwitająca zieleń w kościele Dominikanów.

Zapraszamy na spacer po Grobach Pańskich w kościołach warszawskich

Potłuczone kamienne tablice z dziesięciorgiem przykazań, a w tle obraz. Tłum mężczyzn i kobiet. Niektórzy jak maklerzy w czerwonych szelkach, przed nimi pejzaż współczesnego miasta pełnego wieżowców, ponad którym kłębią się czerwone chmury jakby z planety Wenus. I napis: "Wybrali Barabasza, a ja?". - To pytanie o nasze wybory. Mamy wolną wolę. Sami decydujemy o własnym życiu. Barabasz to dla nas symbol świata rzeczy. Wybrali świat rzeczy zamiast Boga. Współczesny człowiek uważa siebie, a nie Boga, za punkt odniesienia i o tym przypominamy - mówi proboszcz katedry ks. Bohdan Bartołd.

Grób jest dziełem Wiesława Dojlidki.

Wymowa Grobu Pańskiego jest tak oczywista, że nie trzeba jej nawet tłumaczyć. Ale za to jaka forma! Silne światło punktowe z ciemności wydobywa wydruk w skali 1:1 słynnego obrazu Caravaggia "Zdjęcie z krzyża" z 1604 r. Jest tak doskonały, że odnosimy wrażenie obcowania z autentycznym arcydziełem. - To wszystko dzięki kontaktom zaprzyjaźnionego z nami rzeźbiarza Igora Mitoraja. Dzięki niemu muzeum watykańskie przekazało nam wydruk nieodpłatnie. Skan zrobili Japończycy do albumu poświęconemu twórczości Caravaggia - cieszy się jezuita ks. Andrzej Kiełbowski.

Zdjęcie z krzyża to symbol śmierci. Symbolem zwycięstwa nad śmiercią i zmartwychwstania tak jak w innych kościołach jest monstrancja. Różni się jednak znacząco. Powstała w latach 70., a jej forma to efekt konkursu rozpisanego wśród artystów.

Od kilku lat do najbardziej frapujących należą groby w kościele Dominikanów św. Jacka. Ich autorem jest ojciec Maciej Nitecki. - Jestem z wykształcenia leśnikiem i obserwuję przyrodę - mówi.

Grób Pański to niejako obraz dwóch skrajnych stanów natury. Wybuchającej wiosny oraz lata i uśpionej zimy. - Ta sama materia, a dwa jej różne przejawy. Tak jak życie każdego z nas - słyszymy.

Po lewej oglądamy kwitnące drzewo, trawę. Nawet na ściętych pniach pojawia się życie. Odbijają z nich nowe gałązki. Z prawej strony ta sama przyroda jest uśpiona. Połowa drzewa na fotografii w głębi nie ma liści. Trawa zamieniła się a klepisko. Wszystko śpi. - To samo drzewo pod skarpą nowomiejską fotografowałem latem i zimą. Teraz zestawiłem na jednym tle dwie połówki fotografii - opowiada ojciec Nitecki. Tłumaczy, że kontrast rozkwitu i uśpienia symbolizują tę samą rzeczywistość, ale w dwóch wariantach życia. Jedna strona jest przepełniona Bożą łaską. Bucha kolorami, bogactwem życia, jasnością. Druga pogrąża się w uśpieniu. Żyje, ale nie pełnią. Jej stan jest wegetatywny, zahibernowany. To jak nasze życie bez Boga, ale mimo to z ciągłą nadzieją na odmianę i rozkwit. - Chciałem pokazać, że wystarczy nasza wola, nasze nawrócenie, otwarcie na Bożą łaskę, by Jego światło ogrzało życie i wyrwało je z uśpienia, by rozbudziło w nim energię i całe to ogromne bogactwo - mówi autor.

Dodajmy jeszcze, że w tym samym kościele Dominikanów duże wrażenie wywiera ciemnica, do której przenoszony jest Najświętszy Sakrament. To symboliczna scena Ostatniej Wieczerzy, czyli długi stół z glinianymi naczyniami i krzyżem pośrodku wyobrażającym Chrystusa.

Rakieta kosmiczna, a obok niej kościotrup. Grób Pański w gotyckim kościele NMP na Nowym Mieście na pierwszy rzut oka budzi zdziwienie. Jednak jego wymowa zdaje się być prosta. -  Ten grób jest jak brama do nowego życia. Chrystus umarł i zmartwychwstał, otwierając nam drogę do życia wiecznego. Na katafalku złożone jest ciało Pana Jezusa oraz portret trumienny. Symbolizują śmierć. Ale powyżej wznosi się monstrancja z Chrystusem prawdziwym, żywym. Symbolika jest prosta. Przez śmierć dążymy do zmartwychwstania - mówi proboszcz parafii Stefan Kotwiński. Nieco łopatologiczną symbolikę ma rakieta ze stojącym przy niej kościotrupem. - Rakieta odrywa nas od ziemi i wznosi ku niebu - słyszymy.

Dziesięć luster, a na nich dziesięć skierowanych do nas pytań: "Kradniesz? Ilu masz Bogów przede mną? Dajesz fałszywe świadectwo". Sami przeglądamy się w tych lustrach, a pytania skierowane są wprost do nas. Tak skierowane, o ileż mają silniejszą wymowę od tradycyjnie podanych przykazań. Bo też spojrzeć we własne odbicie i przeczytać wprost pytanie: "Kradniesz?" to nie to samo, co usłyszeć przykazanie: "Nie kradnij".

Tablicom lustrom towarzyszy postać Chrystusa niczym w całun spowita w wycinki z gazet. - Jesteśmy zalewani potokiem informacji płynących z mediów. To sensacja, wiadomość jednego dnia. W ich natłoku gubimy sens tego, co najważniejsze - tłumaczy ks. Jacek Siekierski, rektor kościoła św. Anny.

Na głazach grobu Chrystusa zamiast kwiatów są symbole Męki Pańskiej: włócznia, obcęgi, gwoździe, młotek, bicz, krzyż z koroną cierniową.

- To symbole cierpienia i męczeństwa Chrystusa. Ale obok jest też symbol nadziei. Przez monstrancję przechodzi promień życia ułożony z kwiatów. Pnie się ku niebu. Chrystus wyznacza nam drogę - mówi ks. Wiesław Niewęgłowski, duszpasterz środowisk twórczych i autor kompozycji. Towarzyszący jej napis nie pozostawia nam wątpliwości: "Jam jest zmartwychwstanie i życie - Jezus".

Na tle narodowej flagi ponad krzyżem widnieje napis: "Zwycięzca, śmierci, piekła i szatana". A obok towarzyszą kartki z napisami: "Panie, do kogoż pójdziemy?", "Kainie, gdzie jest twój brat?". - Odniesienie do Kaina jest aluzją do świata pełnego gwałtu, niesprawiedliwości, ślepego terroryzmu - mówi twórca grobu, franciszkanin brat Michał.

Niezwykle prosty jest w tym roku Grób Pański w kościele ss. Sakramentek. Figura Chrystusa złożona jest na dywanie świeżych kwiatów. To symbol budzącego się życia, które przynosi nam Zmartwychwstały Chrystus.

Jak co roku lapidarny jest grób w kościele św. Aleksandra. Tu od dawien dawna najważniejszym elementem jest barokowa figura Chrystusa umieszczona pod mensą bocznego ołtarza. Zdaniem znawcy baroku dr. Jakuba Sity figura młodzieńcze dzieło Johanna Georga Plerscha z lat 20. XVIII wieku odkute na zlecenie króla Augusta II. Pochodzi z Kalwarii Ujazdowskiej - z kaplicy Grobu Bożego. Tym razem obok figury stanęły kontury postaci. W jednej odbijamy się jak w lustrze. Inne eksponują ludzkie słabości. I znów pojawiają się pieniądze, wycinki prasowe o zbrodniach, symbole codziennego blichtru.