Parterowy drewniany budynek w stylu "nadświdrzańskim". Powstał w 1895 r. dla Franciszka Podolskiego, a w jego narożniku właściciel otworzył aptekę. Ogród zachował kształt z lat 30. XX wieku. W artykule opublikowanym na łamach "Mazowsza" z 1994 r. czytamy, że założył go warszawski planista Nagay, a jego projekt wyróżniony został na wystawie w Częstochowie.
Ten duży jednopiętrowy budynek z dwukondygnacyjną przeszkloną werandą od frontu sprawia wrażenie kamienicy. Równie dobrze mógłby stanąć przy jednej z głównych ulic któregoś z drewnianych miast ówczesnej wschodniej Polski. W latach międzywojennych mieścił się tu pensjonat doktora Martyszewskiego z jego gabinetem oraz cukiernia Luksus, a przed wybuchem wojny Hotel Polski.
Pomalowany na żółto drewniany budynek z ozdobnymi werandami od strony ogrodu był przed wojną domem własnym Oszera Perechodnika, zamożnego żydowskiego kupca i bodaj najbogatszego obywatela ówczesnego Otwocka. Perechodnik z rodziną mieszkał w tym świdermajerze. Jego syn - Calel - zasłynął potem jako autor najbardziej wstrząsającego pamiętnika z otwockiego getta. Na szczycie przeszklonej werandy do dziś zachowały się inicjały Oszera Perechodnika: "O.P." i data budowy domu: 1924. Do kupca należał nie tylko ten budynek, ale jeszcze trzy sąsiednie drewniaki (Kościelna 12, 16 i 18), a cała posesja nazywała się: willa "Szeliga". Pokoje w budynkach na tej posesji Perechodnik wynajmował letnikom.
Ten narożny budynek jest jednym z domów należących przed wojną do bogatego otwockiego kupca Oszera Perechodnika. Na parterze działało tu wtedy pięć sklepów. Były to m.in.: sklep galanteryjny M. Chojnowskiego oraz filia znanego warszawskiego sklepu kolonialnego Braci Pakulskich. Na piętrze zaś swoją siedzibę miało Towarzystwo "Spójnia" - organizator koncertów i przedstawień teatralnych.
Artykuł Jerzego S. Majewskiego o sanatorium Gurewicza w Otwocku przeczytasz tutaj.
Dwa duże drewniane domy zamieszkane dziś przez lokatorów mieściły pierwsze w Otwocku sanatorium gruźlicze przeznaczone wyłącznie dla Żydów. Założył je w końcu XIX w. felczer Józef Przygoda. Kierowanie placówkę przejął następnie jego syn - doktor Władysław Przygoda, który studiował medycynę w Monachium, a następnie praktykował jako lekarz we Włoszech, skąd przywiózł do Polski metodę leczenia gruźlicy za pomocą sztucznej odmy. Sanatorium doktora Przygody miało 52 pokoje i duże piętrowe werandy, które nie przetrwały do naszych czasów. Koszerna kuchnia przyrządzała posiłki dla chorych starozakonnych. W czasie okupacji w budynkach sanatorium ulokowano Judenrat (Radę Żydowska) - żydowską administrację otwockiego getta.
Ten znakomicie utrzymany świdermajer z dwupoziomowymi otwartymi werandami dekorowanymi wycinanymi w drewnie ornamentami oraz wieżyczką na szczycie powstał w 1896 r. Należał kiedyś do Wilhelma Benke, stąd jego nazwa. W latach międzywojennych był jednym z sześciu znajdujących się w tej posiadłości domów drewnianych z pokojami na wynajem dla letników. Obecnie budynek figuruje w ewidencji zabytków, a jego właścicielami są Małgorzata i Janusz Korwin-Mikke.
Werandy przeszklone od góry do dołu z bogato zdobionym i wycinanym w drewnie koronkowym ornamentem. To atrybuty stylu "nadświdrzańskiego". Budynek willi "Arturówka" w Świdrze nie jest jednak klasycznym świdermajerem, bo drewniane ma tylko wtopione w bryłę werandy. Reszta to kamienna podmurówka i ceglane ściany. Dom jest podniszczony, ale ma niedawno wyremontowane pokrycie dachu i przetrwa z pewnością jeszcze wiele lat.
Wiele szczęścia miał ten uroczy świdermajer z 1910. W PRL-u zmieniony został w dom komunalny. Po latach wykupił go jeden z lokatorów i z pietyzmem odrestaurował, odtwarzając zniszczone w ciągu lat elementy i detale - począwszy od drewnianej furtki i ogrodzenia z drewnianych sztachet, po dekorowane wycinankami w drewnie werandy i elewacje willi w kolorach kremu i czekolady.
W nienajlepszym stanie są dwa drewniane domy z początku XX w. stojące na działce u zbiegu ulic Trawiastej i V Poprzecznej w Aninie. Zbudowała je kolejarska rodzina Rozdziałowskich. Interesujący jest zwłaszcza większy z budynków. Ma częściowo przeszklone, częściowo otwarte dwupoziomowe werandy. Tę od strony ul. Trawiastej na pierwszym piętrze co roku zdobią kwiaty w donicach.
Ta pomalowana na kolor brązowy piętrowa willa z ogromnymi przeszklonymi werandami stoi na dużym placu porośniętym sosnami i dębami. Ma prywatnych właścicieli i jest doskonale utrzymana. Mieszkańcy Anina nazywają ją "Snitkówką", ponieważ dom ten należał kiedyś do rodziny Snitko-Pleszko, "białych" Rosjan, którzy uciekli do Polski przed rewolucją. Mimo to, willi nie zdobią typowe dla rosyjskich daczy bogate dekoracje. Ma wręcz skromny detal. "Snitkówka" wystąpiła w filmie Andrzeja Wajdy "Kronika wypadków miłosnych".
Pierwsze sanatorium dla "chorych płucnych" w Otwocku założył odkrywca walorów tutejszego klimatu dr Józef Geisler na ogromnej posesji w środku sosnowego lasu. Pierwszy budynek stanął tu już w 1890 r. i mieścił zakład kąpielowy. Potem zaczęto budować sanatorium, powiększone znacznie w 1906 r. Miało 40 pokoi, jadalnie i sale towarzyskie. Nie zabrakło też starannie rozplanowanego parku leśnego oraz ogromnego kwietnego gazonu przed wejściem z fontanną. Sanatorium istniało do śmieci jego założyciela we 1920 r. Potem zostało rozparcelowane na mniejsze pensjonaty, m.in.: Goldberga, Waksa i Frydlanda oraz Reginy Rozenblat. Dziś w miejscu zburzonego sanatorium stoi osiedle bloków. Podobny los spotkał wiele innych drewnianych zabytków Otwocka.
W Otwocku i okolicach od kilku lat powstają budynki inspirowane architekturą i dekoracją "świdermajerów". To zasługa lokalnych społeczników z miejscowości i osiedli położonych wzdłuż linii kolejowej z Warszawy do Otwocka. Kreują modę na świdermajery, inspirują architektów i rzemieślników do tworzenia obiektów naśladujących styl "nadświdrzański". Efektem tych działań są projektowane w tej konwencji domy mieszkalne, ale też bardzo udany pawilon cukierni "Sosenka".
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze