Przypomnijmy, że chociaż pierwsze barwne fotografie pojawiły się już na początku XX w., przełom dokonał się dopiero w latach 30. Amerykański Kodak i niemiecka Agfa wprowadziły wówczas na rynek światłoczułe materiały diapozytowe w formie klisz do małoobrazkowych aparatów.
Zdjęcia, które kupiło muzeum, powstały na kliszach Agfy. - To oryginały, ich autorem był najprawdopodobniej niemiecki żołnierz. Część fotografii zrobił też na Ukrainie - mówi Joanna Jastrzębska z Muzeum.
Fotografie z Warszawy są dość typowe. Ukazują ruiny kamienic w cen-trum zniszczonych podczas oblężenia miasta we wrześniu 1939 r. Ich autor uwiecznił gruzy na rogu Wierzbowej i Ossolińskich naprzeciw bramy pałacu Brühla, w którym mieściła się siedziba Ludwiga Fischera, gubernatora Okręgu Warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa. Robił też zdjęcia zniszczonych kamienic przy Nowym Świecie, zapuszczał się nad Wisłę w okolice mostu Poniatowskiego i ul. Solec na Górnym Czerniakowie. Te ostatnie fotografie są unikatowe, bo nie znamy wielu okupacyjnych zdjęć Solca i żadnych barwnych.
Sądząc po zabezpieczonych murach budynków, powstały zimą 1940 i 1941 r. - To już drugi zbiór barwnych zdjęć z okupowanej Warszawy, jaki udało się nam kupić. Kilka lat temu pozyskaliśmy kilkanaście diapozytywów zrobionych przez Władysława Toczyłowskiego - podkreśla Joanna Jastrzębska. - One też powstały na kliszach Agfy.
W zbiorach muzeum znajduje się jeszcze czteroipółminutowy barwny film nakręcony na skarpie w rejonie Królikarni i ogrodzie szkoły Władysława Giżyckiego przy ul. Puławskiej. Przez chwilę miga nam na nim spalona we wrześniu 1939 r. Królikarnia. W chaszczach pod skarpą ludzie wylegują się na kocach, zimą zjeżdżają na sankach. - Autorem filmu jest Tadeusz Rowiński. Jego ojciec był przed wojną właścicielem wytwórni wędlin, sześciu sklepów w różnych miejscach Warszawy oraz kilku kamienic - wylicza Joanna Jastrzębska. - Rowiński miał kamerę popularnej wtedy marki Cine-Kodak, w czasie okupacji filmował jednak na materiałach niemieckiej Agfy.
Nowe zdjęcia niebawem będzie można oglądać w fototece Muzeum Powstania Warszawskiego.
To narożnik Wierzbowej i Ossolińskich, z prawej strony widać ocalałą kamienicę przy Ossolińskich 6 (do września 1939 r. sąsiadowała z nią kamienica pod nr. 8, po której została jedynie resztka ruin), z lewej - fragment oficyny pałacu Brühla. Do września 1939 r. mieściło się tu Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W czasie okupacji pałac zajęty został na siedzibę władz dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa.
Kamienica przy Ossolińskich 8 powstała przed 1860 r. Na jej dachu świeciły neony o imponujących rozmiarach, reklamujące np. proszek do prania Radion, w budynku mieściły się też salon Citroëna, salon jubilerski i sklep z wyrobami artystycznymi. Przed wojną kamienica zagrała w kilku filmach, po raz ostatni w sierpniu 1939 r. w węgierskim "Wszyscy do walca". We wrześniu spłonęła. Wiosną 1940 r. przeprowadzono tędy poszerzoną jezdnię Wierzbowej. Dziś stoi tu biurowiec Metropolitan.
Tyle zostało z owianego legendą Hotelu Angielskiego przy Wierzbowej 6. Na zdjęciu widzimy m.in. fragment sklepionej bramy - w trak-cie bombardowań wielu ludzi kryło się w takich bramach, uważając je za miejsca bardziej bezpieczne. W głębi z prawej strony fotografii widnieje odsłonięta ściana szczytowa kamienicy przy Ossolińskich, a za nią - fragment Hotelu Europejskiego.
Zimą z 1940 na 1941 r., w trakcie przygotowań do ataku na ZSRR, w Hotelu Angielskim mieszkał wraz ze swoimi oficerami marszałek Günther Hans von Kluge. Hotel nie był może budowlą spektakularną, ale uchodził za cenny zabytek. Właściciele starannie podtrzymywali pamięć o tym, jak 10 grudnia 1812 r. w czasie ucieczki spod Moskwy zatrzymał się w nim Napoleon Bonaparte. Zajął apartament nr 4 złożony z małych pokoików, a zgromadzonym w hotelu oznajmił swą klęskę. Gościom pokazywano potem kominek, przy którym grzał się cesarz, i meble, na których siadał. Gdy w stulecie wyprawy na Moskwę w 1912 r. Karol Frycz zaprojektował nowe wyposażenie do salonów i restauracji hotelowej, meble, obicia, zasłony, a nawet żardiniery powstały z inspiracji sztuką czasów napoleońskich. Po bombardowaniu we wrześniu 1939 r. nic nie ocalało.
Tyle pozostało z klasycystycznej kamienicy Zrazowskiego, jednej z największych w mieście z czasów konstytucyjnego Królestwa Kongresowego. Powstała w latach 1821-1826 na dawnym dziedzińcu pałacu Sułkowskich. Jej wydłużoną fasadę ożywiał imponujący środkowy portyk o sześciu półkolumnach jońskich. Zaplecze kamienicy niemal w całości było opanowane przez handel. Stanęły tu oficyny, drewniane i murowane jatki rzeźnicze oraz pawilony z podcieniami. Jeszcze na początku XX w. przez bramę kamienicy można było przejść na targowisko, na które główny szlak prowadził od strony Tamki. Było to wówczas najdroższe targowisko Warszawy, specjalizujące się w sprzedaży artykułów spożywczych. W czasie okupacji nadal funkcjonowało na tyłach zniszczonej kamienicy.
Z całą pewnością jest to zdjęcie unikatowe. Ukazuje fragment Górnego Czerniakowa w rejonie ul. Solec, w głębi widać most Poniatowskiego. Kobieta ma na głowie tradycyjną chustę, jakie nosiły wówczas ubogie mieszkanki Warszawy. Podobna fotografia mogłaby powstać w tym miejscu przed wojną. Kilka lat później, w czasie powstania warszawskiego, toczyć się tu będą zaciekłe walki.
Przy ul. Solec 39 działała duża fabryka konserw Wernera i Cyrańskiego. Wyroby sprzedawała głównie w Królestwie Polskim, ale eksportowano je również w głąb Imperium Rosyjskiego. Do rosyjskich fabryk cukierków wysyłano stąd np. konserwy ananasów singapurskich. Dziś w miejscu widocznym na zdjęciu biegnie Wisłostrada.
To zdjęcie zostało zrobione od strony ul. Wioślarskiej, w głębi widzimy most Poniatowskiego z przejeżdżającym po nim tramwajem. - Pod przęsłem mostu widać siedzibę Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" - mówi Joanna Jastrzębska. - Dziś w jego miejscu znajduje się plaża, a wyżej za mostem - Stadion Narodowy.
Wisła jest niemal zamarznięta, wolny od lodu pozostaje jedynie wąski pas rzeki. Nad brzegiem z wędkami stoją amatorzy ryb.
Widok na ul. Wioślarską z wiaduktu mostu Poniatowskiego. Na pierwszym planie mamy schody na wiadukt - dziś za nimi znajduje się ślimak łączący most z Wisłostradą. W głębi nad brzegiem Wisły widać przystań i zabudowania Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Dziś nad samym brzegiem rzeki kończy się budowa jego nowej siedziby.
Tak wyglądał fragment wschodniej pierzei Nowego Światu na wysokości kamienic od nr 60 (z prawej) po wielki dom Zrazowskiego pod nr 64 (z lewej). Ulica została zbombardowana w ostatnich dniach oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 r. Zniszczeniu uległo wówczas wiele kamienic przy Nowym Świecie, najwięcej na odcinku pomiędzy Warecką a Świętokrzyską.
Na naszym zdjęciu zwraca uwagę częściowo ocalała, przedwojenna reklama neonowa "Lecznica skórno-wenerologiczna" umieszczona na fasadzie kamienicy pod nr 62. Przed wrześniem 1939 r. mieściła się tu też lecznica stomatologiczna (dziś w odbudowanej kamienicy znajduje się kawiarnia Starbucks). - Na fotografii widać też charakterystyczną tabliczkę z napisem "Der Haltstelle" oznaczającą przystanek - mówi Joanna Jastrzębska.
Zwróćmy też uwagę na częściowo rozebrane mury domów i zamurowaniu witryny oraz okna. W czasie okupacji spacer sporym fragmentem Nowego Światu był marszem wzdłuż ruin i ślepych ścian.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze